Love is in the Net #hub6301

Αλλάζει ο έρωτας στη διαδικτυακή εποχή; Μπορεί ένα τόσο 'βασικό' ανθρώπινο συναίσθημα να αλλάξει με την εισαγωγή στη ζωή μας ενός νέου μέσου; Social Media Profiles, Dating Apps, Avatars, Virtual Reality.. Όσο προχωρά η τεχνολογία τόσο προσπαθεί να οδηγήσει το χρήστη σε μια ενσώματη πραγματικότητα και να εισάγει εξίσου ενσώματα και τον Άλλον. Αυτό δείχνει οτι η βασική, εξελικτικά σταθερή ανθρώπινη ποιότητα γίνεται κατανοητή και χρησιμοποιείται ώστε να αυξηθεί περαιτέρω η χρήση της τεχνολογίας.

Τι είναι ο έρωτας όμως;
Ξεκινώντας από το φλερτ, σε μια προσπάθεια να αποδομήσουμε τα 'βήματα', μπορούμε ίσως να πούμε ότι το φλερτ ξεκινά απο το να δούμε τον Άλλον και να ενδιαφερθούμε για κάποιον λόγο γι' αυτόν. Συνεχίζει σ' έναν αγώνα με την αυτοπεποίθηση μας ώστε να τον προσεγγίσουμε και περνά, τέλος, σε μια προσπάθεια αλληλεπίδρασης με αυτόν, σ' ένα 'παιχνίδι', στο οποίο θα περάσουμε στην επόμενη πίστα αν καταφέρουμε να είμαστε ενδιαφέροντες, να μη πούμε κάτι πολύ λάθος ή περίεργο, να παρουσιάσουμε μια ωραία εικόνα του εαυτού μας, ξέρετε...
Σε καθένα από τα βασικά αυτά βήματα όμως ο καθένας μας είναι διαφορετικός. Άλλοι ενδιαφέρονται για κάποιον που είναι απλά πολύ ελκυστικός, άλλοι για κάποιον με τον οποίο βρίσκονται στην ίδια ομάδα θεάτρου. Ακόμα και εμείς οι ίδιοι σε διαφορετικές περιόδους της ζωής μας ενδιαφερόμαστε για διαφορετικούς ανθρώπους, έχουμε διαφορετικά επιπέδα αυτοπεποίθησης για διαφορετικούς τομείς της ζωής μας (διαφορετική αν έχω χάσει 5 κιλά και διαφορετική αν έχω διαβάσει 10 πολύ ενδιαφέροντα βιβλία) και θα μιλήσουμε και θα παρουσιαστούμε διαφορετικά, σύμφωνα και με τα δύο παραπάνω βήματα.
Ήδη αρχίζει να μοιάζει κάπως πολύπλοκο το σχήμα. Ας προσθέσουμε τώρα και το διαδίκτυο.

α) Πώς βλέπω τον Άλλον; Πόσα βλέπω για τον Άλλον; Κοιτάω τις φωτογραφίες του, τα ενδιαφέροντα του, τι ομάδα είναι, σε τι εκδηλώσεις πάει, τι βιβλία διαβάζει, ποιός δείχνει να είναι. Μ' αρέσει ή όχι τελικά; Και σε αυτή τη περίπτωση, το ποίος θα μ' αρέσει και γιατί είναι καθαρά προσωπικό θέμα, όμως εδώ κρατάω στο χέρι μου ένα πολύ μεγάλο μέρος πληροφορίας, συχνά διανοητικοποιημένης πληροφορίας. Αν από αυτά που βλέπω πιστεύω οτι μου αρέσει και οτι μπορώ να τον φλερτάρω (he 's not out of my league), προχωρώ στο β.
β) Πόσο διαφορετικός είναι ο ψηφιακός μου εαυτός από τον πραγματικό μου; Όλοι δείχνουμε μια πλευρά του εαυτού μας, μια ωραιοποιημένη εικόνα. Κρυφοκοιτάμε το προφιλ μας και φουσκώνουμε με περηφάνεια. Το διαδίκτυο μπορεί να αυξομειώσει την αυτοπεποίηθηση μας, βελτιώνοντας την ή και καταποντίζοντας την (το "persistence" του διαδικτύου μπορεί να είναι πολύ σκληρό άλλωστε). Παραθέτω κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο "Συνδεδεμένοι" των Christakis & Fowler (σ.344-5).

"Οι συμμετέχοντες στους οποίους εκχωρήθηκαν ελκυστικοί ψηφιακοί χαρακτήρες κράτησαν μια πολύ μικρότερη διαπροσωπική απόσταση απ' ό,τι εκείνοι που είχαν πιο απλούς χαρακτήρες: τα ελκυστικά άβαταρ πλησίασαν στο ένα μέτρο τους άλλους, ενώ τα λιγότερο ελκυστικά δεν πέρασαν τα δύο μέτρα. Οι χειριστές των ελκυστικών άβαταρ έδειχναν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και με άλλους τρόπους, όπως μεγαλύτερη διάθεση να μιλήσουν για τον εαυτό τους. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι απέκτησαν μια αυτοπεποίθηση που συμβάδιζε με το πόσο ελκυστικοί ήταν οι ψηφιακοί χαρακτήρες τους παρά με το πόσο ελκυστικοί ήταν πραγματικά οι ίδιοι"
"Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός οτι οι αλληλεπιδράσεις στον εικονικό κόσμο μπορούν να συνεχιστούν στον πραγματικό κόσμο. Αφότου έπαιξαν το παιχνίδι με τα εκχωρημένα άβαταρ, αυτοί με τα ελκυστικά άβαταρ έδειξαν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και στον πραγματικό κόσμο".1 

γ) Συνδυάζοντας λοιπόν τα α και τα β, τις πληροφορίες για τον Άλλον και τον ωραιοποιημένο, γεμάτο αυτοπεποίθηση εαυτό μου, προχωρώ. Όπως και στη πραγματική ζωή, προσπαθώ να εντυπωσιάσω, να έλξω, να δείξω οτι είμαι ο ιδανικός σύντροφος (άλλα είδη χτυπούν τα φτερά τους, εγώ λέω ανέκδοτα). Η διαφορά εδώ είναι αφενώς στα μεγέθη τόσο της πληροφορίας (για τον άλλον) όσο και της ωραιοποίησης (του εαυτού μου και του άλλου) και αφετέρου, στο οτι χάνω όλο το εξωλεκτικό κομμάτι της αλληλεπίδρασης και το παιχνίδι γίνεται περισσότερο διανοητικό. Δε προσπαθώ να εντυπωσιάσω με το γέλιο μου, αλλά με τη παράθεση-ενός-αστεϊσμού, δε δείχνω τον ενθουσιασμό μου με τις κινήσεις μου, αλλά με τη παράθεση περισσότερης πληροφορίας. Ο Λόγος αντικαθιστά την Πράξιν, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό (όλα τα εμοτικονς του κόσμου προσπαθούν να περιορίσουν άλλωστε τον Λόγο, μα του κάκου).

Οκ, νομίζω το αποδείξαμε. Flirt is really complicated. Αλλά τι γίνεται με τον έρωτα; Μπορεί ο έρωτας να μείνει στο διαδικτυακό περιβάλλον; Στη σακούλα;

Οχι, η γνώμη μου είναι πως οχι. Η ανθρώπινη επαφή δε μπορεί να αντικατασταθεί. Το πόσο χρόνο θα πάρει να μεταφερθεί ένα διαδικτυακό φλερτ στον πραγματικό κόσμο εξαρτάται απο πολλά, αλλά με μαθηματική βεβαιότητα η μετάβαση αυτή θα γίνει. Κάτι τέτοιο γίνεται εμφανές και απο περιπτώσεις διαδικτυακής "μοιχείας". Για παράδειγμα, η Ειμι Τέιλορ, η οποία έπιασε τον άντρα της να συνεβρίσκεται ερωτικά με ένα άβαταρ κατά τη διάρκεια ενός διαδικτυακού παιχνιδιού, κατέθεσε αίτηση διαζυγίου με αιτιολογία "μοιχείας" (βλ. πάλι "Συνδεδεμένοι", σ.373). Και πολλές άλλες περιπτώσεις διαδικτυακού 'φλερτ' (άνευ άβαταρς, κυρίως μέσω των social media) καταλήγουν σε συγκρούσεις και χωρισμούς. Αυτό δείχνει, κατά τη γνώμη μου, οτι κανείς μας δε πιστεύει πως "ό,τι γίνεται στο διαδίκτυο, μένει στο διαδίκτυο".

Και μετά, τι γίνεται μετά;
Οι ερωτικές σχέσεις είναι περίπλοκες, αυτό το γνωρίζουμε όλοι. Η εξάπλωση του διαδικτύου σίγουρα επιδρά σε αυτές με πολλούς τρόπους. Η ιδιωτικότητα του κάθε ατόμου σε μια σχέση μπορεί να πληγεί, καθώς η τεχνολογία βοηθά στο να είμαστε πάντα "εύκαιροι".

"Σου έστειλα στο facebook, γιατί δεν απάντησες; Δεν είσαι σπίτι; Που είσαι; Γιατί δε μου απαντάς;"

Το διαδίκτυο κατέστησε άχρηστους τους παλιούς ντεντεκτιβ ερωτικών υποθέσεων και φαίνεται να μείωσε δραματικά την πώληση καπαρτινών και τρυπημένων-στο-επίπεδο-των-ματιών εφημεριδών. No need for that anymore! Μείωσε επίσης δραματικά τη χρήση του ταχυδρομείου και των μουτζουρωμένων-από-το-κλάμα επιστολόχαρτων, όπως και τη χρήση του χαρτιού περιτυλίγματος προς όφελος αυτών-των-καφέ-χαρτόκουτων που χρησιμοποιεί κάθε e-shop. Ακόμα και τα μυριάδες χαρτάκια με πληροφορίες που "πρέπει οπωσδήποτε να θυμηθώ να του πω" έχασαν στη μεγάλη μάχη με το copy/paste (Τα δέντρα του Αμαζονίου δηλώνουν πολύ ευχαριστημένα με αυτή την εξέλιξη).

Εν ολίγοις, τα πράγματα μοιάζουν στη βάση τους ίδια. Ζήλεια, επαφή, απόσταση, ενδιαφέρον. Απλώς τώρα φαίνονται όλα πολύ πιο εύκολα, καθώς απέχουν συνήθως μόνο ένα ή λίγα περισσότερα "κλικ". Η ευκολία αυτή δεν είναι ουσιαστική όμως, παρά μοιάζει τελικά να περιπλέκει τα πράγματα και να τα δυσχεραίνει. Οι αισθήσεις, οι ορμόνες και οι δεσμοί μας, ακριβώς όπως και του ανθρώπου του Neanderthal ενεργοποιούνται απο την κίνηση και την αντιμετώπιση εχθρών και δυσκολιών. Κάνοντας τα πράγματα "εύκολα", μπορεί να χάνουμε το ουσιαστικό δέσιμο και, αν αυτό δεν είναι παρόν, τότε είναι που όλα γίνονται πολύ πιο δύσκολα. (Ή όπως περιγράφεται πολύ όμορφα σε κάποιο ελληνικό άσμα "Άμα δε λιώσουμε μαζί πώς θες να γίνουμε ένα;")

Εν κατακλείδι, είναι σημαντικό να θέτουμε τα όρια μας και κυρίως, να μη ξεχνάμε ποτέ το πιο σημαντικό πλήκτρο των ηλεκτρονικών μας συσκευών. "The Off-Button".


ΥΓ. Επειδή σας κούρασα, θα σας βάλω κι ένα χαρωπό τραγουδάκι για εξιλέωση.

1.N. Yee & J. Bailenson, "The Proteus Effect: The Effect of Transformed Self-Representation on Behavior", Human Communication Research 33 (2007): 271-290
2. N. A. Christakis & J.H. Fowler. "Συνδεδεμένοι" Εκδόσεις Κάτοπτρο (2010)

Bullying: Ένα απαίσιο δέντρο ενός γιγαντιαίου δάσους. #hub6301

Τα τραγικά γεγονότα προκαλούν συχνά μια υπερδραστηριότητα γύρω τους.
Ψάχνουμε τη "ρίζα του κακού". Ευτυχώς έστω, δεν είμαστε απ' τους ανθρώπους που ψάχνουν να ξεριζώσουν τους "κακούς".
Και πάμε πίσω. Σε κάθε θέμα, σε κάθε πρόβλημα επιστρέφουμε πάντα πίσω. Στην αρχή. Στο παρελθόν. Στη ρίζα.

Οικογένεια.
Σχολείο.
Repeat.

-Και τι πρέπει να κάνουμε?
-Πρέπει να αλλάξουμε..

Να αλλάξουμε. Ν' αλλάξουμε. Ναλλάξουμε. Ναλάξουμε. Νααξομε. Ναξομε. Ναμε. Ναμαι. Να 'μαι. Να, είμαι. Είμαι, να. Είμαι εδώ. Είμαι παιδί. ΕΙΜΑΙ ΠΑΙΔΙ. Το θυμόμαστε ποτέ ?

Εγώ ήμουν παιδί. Θυμάμαι να ήμουν παιδί. Θυμάμαι? Επιτρέπω στον εαυτό μου να θυμηθώ πως ήμουν κάποτε παιδί? Επιτρέπω να θυμηθώ πόσο πόνεσα όταν δε με αγκάλιασαν? Πόσο έκλαψα όταν με τιμώρησε η δασκάλα? Πόσο με πείραζε που δε με διάλεγαν στο ποδόσφαιρο? Μου επιτρέπω να θυμάμαι?

Εγώ είμαι παιδί. Είμαι? Είμαι παιδί? Νιώθω? Αφήνω ? Μου επιτρέπω να πονάω ακόμη όταν δε με αγκαλιάζουν? Όταν με τιμωρούν, όταν δε με επιλέγουν? Μου επιτρέπω να ονειρεύομαι, να χαίρομαι και να παίζω? Μου επιτρέπω να γελάω και να τρέχω, να δημιουργώ? Βιώνω? Αφήνομαι?

Εσύ είσαι παιδί. Εσύ. Εσύ κι εγώ. Εσύ κι εγώ, εμείς μαζί. Μαζί. Μου επιτρέπεις να σ' ακουμπήσω? Είναι ωραία. Ακούμπησε με κι εσύ. Θές να παίξουμε? Τι? Δεν έχουμε παιχνίδια? Δε πειράζει, είμαστε παιδιά, έχουμε φαντασία! Θες να φανταστούμε? Θες να οραματιστούμε? Έλα, πιάσε μου το χέρι, θέλω να σου δείξω τον κόσμο. Δε σ' αρέσει? Ε, τότε ας τον αλλάξουμε.

Αυτός είναι παιδι.
Όχι.
Αυτός ΉΤΑΝ παιδί. Τώρα δεν είναι. Και δε μιλάω μόνο για το θάνατο. Συχνά μια χαρά μοιάζει ο θάνατος για κάποιους ανθρώπους. Τους απελευθερώνει και τους ησυχάζει. Τους άλλους γύρω-γύρω πειράζει συχνά ο θάνατος γιατί τους θυμίζει τι δεν έκαναν για να απελευθερώσουν και να ησυχάσουν τον άνθρωπο αυτόν πρίν χρειαστεί να στραφεί στο θάνατο σαν μόνη λύση. Όχι, δε μιλάω για το θάνατο (Νιώθετε άβολα που λέω συνέχεια τη λέξη θάνατος? Μην ανυσηχείτε, το ίδιο κι εγώ). Δε μιλάω λοιπόν γι' αυτό μόνο. Αν ζούσε ο Βαγγέλης δε θα ήταν παιδί. Πάει αυτό. Έπαψε να νιώθει παιδί εδώ και πολύ καιρό. Ίσως να μην ένιωσε και ποτέ παιδί, όπως ένα σωρό άνθρωποι που δεν τους επιτράπηκε να ζήσουν τη παιδικότητα τους. Όπως ένα παιδί που μεγάλωσε στα ιδρύματα και είδε πρώτη του φορά ένα ολόκληρο αγγούρι στα 9 του χρόνια και δεν ήξερε τι είναι, νόμιζε οτι το αγγούρι είναι μόνο οι μικρές φετούλες που έβλεπε στο πιάτο του τόσα χρόνια.. Κάθε φορά που ένας νέος άνθρωπος παλεύει ή πεθαίνει, ένα σωρό άνθρωποι λένε "Παιδί μου". Βαγγέλη, παιδί μου. Ρωμανέ, παιδί μου κλπ. Επιτρέπουν για λίγο στον εαυτό τους να κοιτάξει τριγύρω τα υπόλοιπα παιδιά που παλεύουν να ζήσουν και να δημιουργήσουν και ίσως να αναλογιστεί για λίγο τι κάνει ο ίδιος για αυτά τα παιδιά. Επιτρέπουν για μια τόσο δα στιγμούλα στον εαυτό τους να σκεφτεί:
Αυτοί είναι παιδιά. 

End.of.emotionally.charged.content.

Οι αλλαγές χρειάζεται να είναι βαθειές. Όχι μόνο για το Bullying βέβαια, καθώς υπάρχει ένα ολόκληρο δάσος απο πίσω, μια κουλτούρα και μια κοινωνία πολύ ζόρικη για όλους και αβάσταχτη για πολλούς. Πρέπει να αρχίσουμε να αλλάζουμε, η ανάγκη είναι επιτακτική και όλο και περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να το καταλαβαίνουν αυτό. Πρέπει να επιστρέψουμε σε πιο ουσιαστικούς και συλλογικούς τρόπους ζείν και σχετίζεσθαι, μήπως καταφέρουμε να μη σκοτώσουμε οτιδήποτε είναι ανθρώπινο μέσα μας. Μόνος τρόπος είναι να αναδιαμορφώσουμε την παιδεία.
Να μειώσουμε τον ανταγωνισμό και να βάλουμε τα παιδιά να δουλεύουν μαζί (δε θυμάμαι ΠΟΤΕ στα παιδικά μου χρόνια να με παρώθησε κάποιος δάσκαλος να δουλέψω μαζί με κάποιον άλλον, η μόνη ομάδικη δραστηριότητά ήταν τα ανταγωνιστικά αθλήματα).
Να ενισχύσουμε τη διαφορετικότητα. Απλά και πρακτικά. Ένα διαολεμένο μπράβο για τα ιδιαίτερα ταλέντα κάθε παιδιού. (Έβλεπα κάποιες εικόνες όπου παιδιά είχαν κάνει ζωγραφίες ή είχαν γράψει κάποια έξυπνα αστεία σε κάποιο σχολικό τεστ που δεν ήξεραν τη σωστή απάντηση. Έβλεπα εκεί κάποιους υπέροχους δασκάλους που σχολίαζαν θετικά, έγραφαν χιουμοριστικές απαντήσεις ή συμπλήρωναν αυτές τις ζωγραφίες των παιδιών. Φαντάζομαι το χαμόγελο των παιδιών που θα πήραν αυτή την "απάντηση" στη δημιουργικότητα τους, καθώς θυμάμαι το δικό μου χαμόγελο σε αντίστοιχες καταστάσεις).
Να ελέγξουμε όχι τα παιδιά, αλλά αυτούς που αλληλεπιδρούν με τα παιδιά. Ο -φανταστικός!- κύριος Robinson (https://www.ted.com/talks/ken_robinson_how_to_escape_education_s_death_valley#t-364491) λέει οτι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να κάνεις κάτι και στο να... χμ... να ΚΑΝΕΙΣ κάτι. Κάνεις, λέει, δίαιτα, αλλά αν δε χάνεις κιλά τότε μάλλον δε τα καταφέρνεις και πολύ να κάνεις δίαιτα. Πολλοί δάσκαλοι λοιπόν, όπως λέει, "are engaged in the act of teaching but not actually fulfilling it". Δε χρειαζόμαστε τέτοιους ανθρώπους, υπάρχουν πολύ καλύτερες δουλειές για αυτούς. Αν θέλουν τόσο πολύ παρ' όλαυτα, ας τους μορφώσουμε και γενικώς, ας αυτομορφωθούμε. Ας μιλούν οι εκπαιδευτικοί και μεταξύ τους ΚΑΙ με τα παιδιά (και με τις οικογένειες σαφώς), δημιουργώντας νέες ιδέες και εξετάζοντας παραδείγματα που οδήγησαν σε καλύτερα αποτελέσματα. Το αυτό και για τις οικογένειες. Είναι απαράδεκτο να μη μορφώνουμε τις οικογένειες στις συνέπειες των πράξεων τους στα παιδιά. Εκπαιδευτικοί και ψυχολόγοι, με δημιουργικό διάλογο οφείλουν να βοηθούν τις οικογένειες ώστε να βοηθήσουν τα παιδιά.
Να ερευνήσουμε και να συνθέσουμε και ως ψυχολόγοι, αλλά και ως επιστήμονες -και μη- απο πολλούς διαφορετικούς κλάδους. (Πχ, Άκουσα. α) Για τις ναρκισσιστικές επενδύσεις των γονέων στο παιδί τους που εσωτερικεύονται δημιουργώντας μια -προβληματική- ναρκισσιστική επένδυση του εαυτού. (ψυχαναλυτική σκοπιά), β) Για τις τιμωρητικές επιδράσεις του περιβάλλοντος και τις θετικές ή αρνητικές ενισχύσεις των αλληλεπιδράσεων του ατόμου (συμπεριφορική σκοπιά), γ) Για τη δομή του κοινωνικού ιστού / συστήματος (κοινωνιολογική, αν θέλετε, σκοπιά), κλπ,κλπ,κλπ. Το ίδιο πράγμα είναι όλα, η ίδια ρίζα. Το ότι τα λέμε με διαφορετικούς τρόπους όμως δε βολεύει κανέναν. Προτείνουμε οτι τα παιδιά πρέπει να μάθουν να δουλεύουν μαζί, να αλληλουποστηρίζονται και να βοηθούν το ένα το άλλο ώστε να πάψουν φαινόμενα σαν το bullying. Το παράδειγμα που δίνουμε σαν επιστήμονες δε φαίνεται να είναι και τόσο εξαιρετικό, ε?).

Εν κατακλείδι, ας ξεκινήσουμε απ' το "Εγώ". Κανείς δε μπορεί να προσφέρει τίποτα σε κανέναν, αν δε προσφέρει στον εαυτό του. Παρηγόρησε το παιδί μέσα σου πριν κάνεις παιδιά και πριν αποφασίσεις να "μορφώσεις" παιδιά. Να μάθουμε πρώτα εμείς και να μάθουμε τα παιδιά να λένε "Εσύ" οχι για το αντιθέσουν στο Εγώ, αλλά για συμπληρώσουν το Εγώ (ή μάλλον συγνώμη, τα παιδιά το ξέρουν ήδη αυτό, οπότε να μάθουμε εμείς να το κάνουμε και να σταματήσουμε να μαθαίνουμε στα παιδιά να κάνουν το αντίθετο). Και όλοι μαζί να μάθουμε να λέμε "Αυτοί", κοιτώντας πάντοτε γύρω μας με αγάπη και κατανόηση τις ανάγκες των άλλων. Είναι μακρύς ο δρόμος, αλλά μπορούμε να τον διανύσουμε αν πράγματι το θέλουμε.

ΥΓ. Όσο για το διαδίκτυο, απλά πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες και από τις δύο πλευρές. Δυνατότητες για να βελτιώσουμε και δυνατότητες για να χειροτερέψουμε τα πράγματα. Όσοι γονείς, εκπαιδευτικοί και μαθητές μπορούν να αλληλεπιδράσουν με το "σωστό" τρόπο, θα χρησιμοποιήσουν θετικά και εξαιρετικά τις δυνατότητες που προσφέρει ο ιστός. Σε αντίθετη περίπτωση, αν προσθέσουμε τα χαρακτηριστικά του διαδικτύου στους "λανθασμένους" τρόπους αλληλεπίδρασης, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι καταστροφικά.
ΥΓ2. Για μια νότα ελπίδας, το παιδάκι με το αγγούρι είναι πραγματική ιστορία. Ένα ζευγάρι υπέροχων ανθρώπων όμως το πήρε σπίτι του, μετά από γιγάντια μάχη με το γραφειοκρατικό τέρας, δίνοντας του πίσω τη χαμένη του παιδικότητα. 

Παντοπωλείον "Το ωραίο Διαδίκτυον". Ή "Γιατί-γράφω-3-ώρες-τώρα?" #hub6301

Κάθε εφεύρεση κάποιου "εργαλείου" και κάθε πιθανή αλλαγή στις κοινωνικές δομές και σχέσεις, κάθε τι στην πορεία της ιστορίας που μπορεί να ονομάζεται πια "επανάσταση", προκάλεσε στην εποχή του ερωτηματικά και αντιδράσεις.
Πλέον, θεωρούμε δεδομένο (σε κάποιο βαθμό έστω) οτι κάθε "επανάσταση" έφερε πολυποίκιλες αλλαγές στη ζωή, την καθημερινότητα και τις σχέσεις των ανθρώπων, αλλαγές που κανείς δε μπορούσε να είχε προβλέψει και οι οποίες εξυπηρετούσαν πολλούς, αλλά απειλούσαν και κάποιους. Όπως και να 'χει, οι αλλαγές αυτές καθόρισαν το "ποιοί είμαστε", καθόρισαν το πως σκεφτόμαστε, πως δρούμε και πως αλληλεπι-δρούμε, καθόρισαν ακόμη και την ίδια την ανάπτυξη του εγκεφάλου μας.
Η ιδιαιτερότητα της επανάστασης του διαδικτύου είναι απλά το γεγονός οτι "συμβαίνει τώρα". Και, ναι, έχει αλλάξει ήδη πολλά, αλλά το πιθανότερο είναι τελικά να αλλάξει τα πάντα. Τυγχάνει απλά να είμαστε εδώ και να προσπαθούμε να "ακουμπήσουμε" το φαινόμενο και να κάνουμε προβλέψεις γι' αυτό. Τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο. Η ιστορία θα αναλάβει τη πραγματική δουλειά.

Παρ' όλα αυτά, και καθώς η κουλτούρα του 21ου αιώνα, το έθος της διανοητικοποίησης και το ιδεώδες του "ελέγχου" μου απαγορεύουν να μη παίξω το ρόλο του κομπάρσου που μου αναλογεί, θα προσπαθήσω να αναπτύξω κάποια ζητήματα που με απασχολούν αναφορικά με τη διαδικτυακή "επανάσταση".

Ένα απο αυτά, το οποίο και περιγράφηκε εξαιρετικά στην ομαδική μας διεργασία, αναφέρεται στις "φοβίες" και στο πως η χρήση του διαδικτύου μπορεί πιθανόν να τις επιτείνει. Το διαδίκτυο μας προσφέρει τη δυνατότητα να αποκτήσουμε ευκολότερα οτιδήποτε θελήσουμε χωρίς να εκτεθούμε. Η ευκολία αυτή, όσο θεμιτή και αν είναι, μπορεί να δημιουργεί μια προστατευτική "φούσκα" αποφυγής, η οποία να αποτρέπει το άτομο να έρθει αντιμέτωπο με κάποιο φοβικό ερέθισμα ώστε να το "αντιμετωπίσει". Είναι αλήθεια οτι όλοι ερχόμαστε συχνά σε επαφή με κάποιες "άβολες" καταστάσεις στο περιβάλλον. Αντιμετωπίζοντας τις όμως, είναι πιθανότερο να νιώθουμε σταδιακά λιγότερο άβολα ή ακόμη και ευχάριστα όταν ερχόμαστε σε επαφή με αυτές. Μαθαίνουμε. Συχνά με έναν κάπως δύσκολο τρόπο, αλλά μαθαίνουμε. Αν όμως γυρίσουμε πίσω, στην αρχή αυτής της αλυσίδας μάθησης, στις πρώτες επαφές με αυτό το "άβολο", "φοβογόνο", "απειλητικό" (κλπ) ερέθισμα, θα θυμηθούμε εύκολα πόσο άγχος μας προκαλούσε η επαφή με αυτό και κυρίως πόσο θα θέλαμε να το αποφύγουμε! Μη έχοντας επιλογή όμως, το αντιμετωπίσαμε όπως μπορούσαμε, ξεκινώντας αυτόν τον "κυκλο" έκθεσης και μάθησης. Το διαδίκτυο μπορεί να παρεμβαίνει στον κυκλο αυτό, κρατώντας μας "εγκλωβισμένους" στις φοβίες μας και, πιθανά, επιτείνοντας τις. Αν και αυτό μπορεί να αφορά λίγο περισσότερο νεαρά σε ηλικία άτομα, δε περιορίζεται εκεί. Σε περιπτώσεις για παράδειγμα κάποιας ήπιας κοινωνικής φοβίας ή αγοραφοβίας, το άτομο μπορεί να έρθει εύκολα σε επαφή μέσω της οθόνης του υπολογιστή του με κάποια από τα ερεθίσματα που αποφεύγει στη πραγματική του ζωή, διατηρώντας ή και αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό τις φοβίες του.

Σε μια άλλη πλευρά του συνεχούς βέβαια, η προστατευμένη επαφή που το διαδίκτυο μπορεί να προσφέρει, είναι πιθανό να λειτουργήσει και ως "τυράκι" σε μια διαδικασία που προσομοιάζει αυτό που οι συμπεριφοριστές ονομάζουν "σταδιακή απευαισθητοποίηση". Ένα άτομο που φοβάται, ή δεν ενδιαφέρεται, για τις κοινωνικές επαφές παραδείγματος χάριν, μπορεί ίσως μέσω των social media να αρχίσει να επικοινωνεί με άλλα άτομα, "προστατευμένο" από την απόσταση που του προσφέρει το διαδίκτυο. Νιώθοντας όλο και περισσότερο άνετα με αυτές τις επαφές (και ίσως και με κάποια παρέμβαση/καθοδήγηση) μπορεί το άτομο να θελήσει να τις "επεκτείνει" και εκτός του μέσου. Μια τέτοια "υπέρβαση" για ένα άτομο που έχει κάποια έντονη φοβία, μπορεί να είναι πιθανή, καθώς η απομακρυσμένη (διαδικτυακή) επαφή με τα άλλα άτομα μπορεί να μην είναι αρκετή πια για να τον ικανοποιήσει ή καθώς μπορεί απλά η ασφάλεια που νιώθει με αυτά τα άτομα να κάνει την επαφή μαζί τους στο φυσικό κόσμο λιγότερο απειλητική. Με τη σειρά τους, αν αυτές οι "ασφαλείς" επαφές οδηγήσουν σε θετικά συναισθήματα, είναι πιθανό το άτομο να θέλει στη συνέχεια να έρθει σε επαφή και με άλλους ανθρώπους, χωρίς να χρειάζεται πια να νιώθει την ασφάλεια του υπολογιστή του όταν τους γνωρίζει. Και πάλι, μάθηση. Αλλά αλλιώς.

Τέλος, στην εντελώς αντίθετη πλευρά, μπορεί να βρούμε την "τιμωρητική" χρήση του διαδικτύου. Εκεί όπου προηγείται η έκθεση του ατόμου σε μια κατάσταση και όπου η φοβία μπορεί να δημιουργηθεί εκεί που δεν υπήρχε, ως απάντηση στις αρνητικές αντιδράσεις των άλλων ανθρώπων (πχ. βλέπε "Ο αετός πεθαίνει στον αέρα" κλπ από το post της Μαριλίνας στο "Cyber Methods").

Το διαδίκτυο μας αλλάζει αλλά και μας βοηθά. Εν τέλει όμως πρέπει να κρατάμε στο μυαλό μας πάντοτε την εξαιρετικά επιτυχημένη ατάκα που ακούγεται στο video που ανέβασε η Χρυσούλα "The most powerful answer is always the simplest: The off-button"...

Ps. Πολύ πολύ-λογία. Sorry 'bout that.
Ps2. Hmm...Ξαναδιαβάζοντας το σκέφτομαι: That's pretty much what they should call the "Robert Mellon Effect"!

Όρια #hub6301

Η οριοθέτηση είναι μια σημαντική λειτουργία που τα άτομα μαθαίνουν μεγαλώνοντας.

Στη διαδικτυακή εποχή τα όρια είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Στη 'διαφανή' (transparent) λειτουργία του κυβερνοχώρου, εναπόκειται στο άτομο να θέσει τους προσωπικούς του περιορισμούς στη χρήση του μέσου. Πασχίζουμε συχνά και με διάφορους τρόπους, να ορίσουμε μια "ιδιωτικότητα", έναν "προσωπικό χώρο", ο οποίος παρότι εκμεταλλεύεται τις παροχές του διαδικτύου, προσπαθεί να αποφύγει και τις παγίδες του. 

Χρησιμοποιούμε πολλές στρατηγικές για να επιτύχουμε την οριοθέτηση αυτή της ιδιωτικής μας ζωής ως χρηστών του διαδικτυακού χώρου, αποφεύγοντας παγίδες, χρησιμοποιόντας εργαλεία με συγκεκριμένους τρόπους ή και αρνούμενοι εντελώς τη χρήση κάποιων μέσων ή κάποιας πλευράς αυτών. Ένα ζήτημα όμως που προκύπτει είναι το κατά πόσο η αντίληψη μας είναι "αληθινή". Πόσο αθώα είναι μέσα που θεωρούμε οτι δε προσβάλλουν την ιδιωτικότητα μας? Πόσο άκακα είναι μέσα που πιστεύουμε οτι μας κάνουν να εκτιθέμεθα πέραν των ορίων μας? Απαντήσεις σε ερωτήσεις σαν κι αυτές μπορούν να απαντηθούν μόνο μέσω μιας διαδικασίας δοκιμής-και-σφάλματος στον νέο -σχετικά- κυβερνοχώρο, και μόνο εαν το άτομο καταφέρνει να διατηρεί μια διαρκή κριτική διεργασία στοχασμού πάνω στο μέσο καθ' αυτό και κυρίως στον εαυτό του ως χρήστη του μέσου.

Αυτή η δοκιμή και μάθηση μέσω σφαλμάτων εντός του διαδικτύου είναι αντίστοιχη με αυτή που πραγματοποιείται στον πραγματικό κόσμο ή είναι τελικά περισσότερο επίπονη? Για τα νέα άτομα, τα οποία πιθανόν κάνουν πολλές από τις πρώτες δοκιμές-και-σφάλματα της ζωής τους εντός αυτού του μέσου, η ωρίμανση που συνεπάγεται αυτή η διεργασία είναι πιθανόν να είναι βιαιότερη ? Και τέλος, τι είναι αυτό που μας κάνει τελικά να βάζουμε τα όρια μας σε ένα σημείο πάνω στο συνεχές της χρήσης του κυβερνοχώρου και όχι σε κάποιο άλλο και ποιά στοιχεία του μέσου αυξομειώνουν τη θέση του σημείου αυτού ?